Peter Handke – las o zmroku

Portret Petera Handke, jednego z najbardziej znanych austriackich pisarzy, scenarzysty („Niebo nad Berlinem”, „Miasto aniołów”), dramaturga i politycznego aktywisty, odsądzanego od czci i wiary zarówno przez lewicę, jak i prawicę.

Choć wiele mówi się o śmierci literatury, pisarze wciąż ogniskują społeczną krytkę, zwłaszcza, gdy ich droga przecina się z polityką. Tak było w przypadku Michela Houellebecqa i jego wypowiedzi o islamie, czy w wypadku Zachara Prilepina i jego zaangażowania w wojnę rosyjsko – ukraińską. Podobny los spotkał Petera Handke, który w 1996 roku opublikował tekst o wojnie w Jugosławii, starając się zrozumieć racje Serbów i przedstawił ich jako ofiary wojny domowej. Dał też wyraz swojej nostalgii za wielonarodowym i – przynajmniej w założeniu – socjalistycznym państwem, które nazywał „drugą ojczyzną” (jego matka była Słowenką z austriackiej Karyntii). Pojechał również na pogrzeb Slobodana Miloševića, gdzie wygłosił mowę, czego do dziś nie chce zapomnieć mu duża część artystycznego świata.

Twórcy filmu przyglądają się tej aferze po bez mała 20 latach, gdy emocje już opadły, a sam sprawca zamieszania bardziej niż polityką zdaje się być zainteresowany metafizyką i dostrojeniem do rytmu natury. Spokojny, poetycki rytm filmu wchodzi w dialog z fragmentami jego poezji i prozy i przeplata się z urywkami jego filmów i obrazkami z buntowniczej przeszłości – m.in. słynnym przedstawieniem „Publiczność zwymyślana” z 1966 roku, czy wywiadami telewizyjnymi, w których prezentował się jako młody gniewny. W latach 70. ubiegłego wieku jego popularność dorównywała muzykom rockowym.

Jak dziś żyje człowiek, który przez całe życie swoją postawą i dziełami rzucał wyzwanie mieszczańskiemu światu? Czy wobec zbliżającej się śmierci, odpowiedział sobie na pytania, powracające w jego dziełach: „Gdzie jesteśmy?”, „Jak powinniśmy żyć?”.

Drugoplanowym bohaterem filmu jest paryski dom Petera Handke, otoczony pięknym ogrodem, wypełniony przedmiotami gromadzonymi przez całe życie – jest tu zdjęcie wujka w mundurze Wehrmachtu, japońska grafika, i wiele innych przykuwających wzrok, subtelnych artefaktów. To przystań, w której po latach stary mistrz znalazł wytchnienie.